کوفی عنان، سفیر صلح
کوفی عنان
کوفی عنان Kofi Annan)) سیاست‌مدار غنایی، هفتمین دبیرکل سازمان ملل متحد و برنده جایزه صلح نوبل شخصیتی شناخته شده دردنیای سیاست است.
نام عنان می‌تواند به معنای چهارمین فرزند خانواده باشد، اما در خانوادهی کوفی، در زمان‌های قدیم، این نام به نام خانوادگی آنها تبدیل شد و کوفی نیز آن را از والدینش گرفته‌است. کوفی به معنای پسری است که در روز جمعه زاده شده‌است.
کوفی عنان، فرزند ویکتوریا و هنری رجینالدو است. عنان و خواهر دوقلوی وی افوا عطا، در ۸ آوریل ۱۹۳۸ در یک خانواده آریستوکرات در مستعمره انگلیسی ساحل طلایی (Gold Coast) ، غنا به دنیا آمدند. افوآ عطا در سال ۱۹۹۱ از دنیا رفت. خانواده عنان خانواده‌ای مهم و با اصل و نسب و پدربزرگ و عمویش روسای قبیله بودند. پدرش نیز از فرمانداران محلی غنا – فرمانده استان آسانته (Asante)- و از اصیل‌زادگان قبیله فانته (Fante) و رئیس قبیله بود. وی با حکومت بریتانیا مخالفت می‌کرد و در کنار دیگر افراد برجسته در اولین جنبش استعمار زدایی شرکت نمود. تلاش‌های آنها باعث شد که کشورشان در سال ۱۹۵۷ با نام غنا از انگلستان استقلال یابد. در آن زمان کوفی عنان ۱۹ ساله بود. کوفی پس از انقلاب به عنوان معاون “مجمع ملی دانشجویان” منصوب شد.
از سال ۱۹۵۴ تا ۱۹۵۷، عنان به مدرسهی نخبگان می رفت، مدرسهی شبانه روزی متدیست در ساحل کییپ که در دههی ۱۸۷۰ بنا شد. به گفته ی خودش در مدرسه آموخت که “بد بختی در همه جا دغدغهی مردم در همه جا است ”. در سال ۱۹۵۷همزمان با فارغ التحصیلی عنان از مدرسه، غنا اولین مستعمرهی انگلستان در آفریقای جنوبی بود، که استقلال خود را به دست آورد.
در سال ۱۹۵۸، عنان برای به دست آوردن مدرک آکادمیک در رشتهی اقتصاد مشغول تحصیل در دانشکدهی دانش و فناوری کوماسی شد، که اکنون دانشگاه کم کرومای دانش و فناوری غنا است. وی با دریافت کمک هزینهی تحصیلی “تشکیلات فورد”، در سال ۱۹۶۱موفق به تکمیل دورهی کارشناسی از “دانشگاه مک آلیستر” در سنت پُل، مینسوتای آمریکا شد. سپس از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۲ مشغول تحصیل در “موسسه دانش‌آموختگان مطالعات بین‌المللی” در ژنو سوئیس شد و طی سال های ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۲ موفق به اخذ مدرک کارشناسی و مدرک کارشناسی ارشد در “رشته مدیریت فناوری اطلاعات از “دانشکدهی مدیریت اسلون” گردید.
او همچنین مدرک مدیریت‌اش را اوایل دهه هفتاد از ام‌آی‌تی گرفت. عنان مسلط به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، کرو (Kru) و دیگر لهجه‌های زبان اکان و زبان‌های آفریقایی است.
عنان با نان ماریا عنان، که وکیلی سوئدی و هنرمند بود، ازدواج کرد. آن ها در کوزوو با هم آشنا و ازدواج کردند. وی از ازدواج قبلی خود با تیتی الاکیجی نیجریایی دو فرزند دارد. او و الاکیجی در اواخر دههی ۱۹۷۰ از یکدیگر جدا شدند. نان عنان هم از ازدواج قبلی‌اش یک فرزند به نام نینا کرونستد دگروت دارد.
نخستین سمتش در سازمان ملل را درسال ۱۹۶۲ و در سازمان بهداشت جهانی به‌دست آورد. عنان به عنوان مدیر بودجه، به کار برای سازمان بهداشت جهانی ، که سازمانی متعلق به سازمان ملل است، پرداخت. سپس از سال ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۶، به عنوان سرپرست جهانگردی در غنا مشغول به کار شد. به دنبال آن، وی باردیگر به فعالیت در سازمان ملل با عنوان مشاور دبیر کل در سه سمت مختلف پرداخت: مدیریت منابع انسانی، هماهنگ کننده امنیت از ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۰، برنامه‌ریزی، دارایی و بودجه، بازرس امور مالی از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲، و عملیات حفظ صلح از مارس ۱۹۹۳ تا فوریه ۱۹۹۴. مدیریت پرسنلی، مدیریت بودجه، قائم مقام اداره کمیساریای عالی پناهندگان، معاونت مالی دبیر کل و رهبری گروه حافظ صلح سازمان ملل، پست‌هایی بودند که او تا سال ۱۹۹۷ و رسیدن به دبیرکلی، آنها را تجربه کرد. خاویر پرز دکوئیار، دبیر کل وقت سازمان ملل وی را به عنوان دستیار دبیر کل و مسؤول مدیریت و منابع انسانی و ایمنی و امنیت کارکنان (۹۰-۱۹۸۷) منصوب نمود. در زمان تجاوز عراق به خاک کویت و اشغال آن(جنگ اول خلیج فارس)، ۹۰۰ کارمند سازمان ملل در این کشور باقی ماندند. کوفی عنان توانست طی مذاکره با حکومت صدام حسین این افراد را رهایی بخشد و بدین ترتیب وجهه بسیار خوبی در سازمان یافت. وی سپس به عنوان مسؤول بودجه (۹۲-۱۹۹۰) و عملیات‌های صلح‌بانی در زمان پطروس غالی (۹۶-۱۹۹۳) فعالیت کرده و مدت کوتاهی نیز فرستاده ویژه سازمان به یوگوسلاوی بود.
در واقع، او نخستین دبیر کل سازمان است که با طی مدارج در خود سازمان، به این سمت رسیده‌است. یک سال پیش از آن، انتصاب عنان در رأس عملیات گروه صلح‌بان در بوسنی، او را به یکی از مهم‌ترین رهبران سازمان ملل تبدیل کرده بود. در عین حال بسیاری معتقدند هنگامی که ایالات متحده سر باز زدن سرسختانه اش را از تأیید دور دوم دبیر کلی پطروس غالی آشکار کرد، کوفی عنان، مناسب‌ترین فرد بود و سازمان ملل به سوی او چرخید.
در ۱۳ دسامبر ۱۹۹۶، عنان به سمت دبیر کل شورای امنیت سازمان ملل انتخاب شد و این انتخاب، چهار روز بعد، با رأی‌گیری در مجمع عمومی سازمان ملل، تثبیت شد. بدون هیچ گونه تأخیری مراسم سوگند عنان اجرا شد و وی کارخود را در نخستین دورهی تصدی‌اش به عنوان دبیر کل در اول ژانویه ۱۹۹۷ آغاز کرد. عنان جایگزین دبیر کل برکنار شدهی مصری، بطروس غالی شده بود و اولین کسی بود که از یک کشور سیاه آفریقایی به سمت دبیر کلی رسیده بود.
دورهی تصدی عنان به عنوان دبیر کل در اول ژانویه ۲۰۰۲، در طی انحرافی غیر معمولی از سیاست غیر رسمی، تمدید شد. این مسئولیت باید به طور معمول به نوبت از قاره‌ای به قارهی دیگر منتقل شود، و از هر قاره‌ای، دبیر کل تنها می‌تواند دو دورهی متوالی این سمت را اختیار کند، از آن جایی که متصدی قبل از عنان یعنی بطروس غالی نیز از قارهی آفریقا بود، بنابراین، عنان اصولا باید تنها یک دوره در سمت خود باقی می‌ماند، و انتخاب دوبارهی وی، نشان‌دهندهی وجهه و شهرت خاص اوست.
در ۱۰ دسامبر، سال ۲۰۰۱، عنان و سازمان ملل متحد به طور مشترک، جایزهی صلح نوبل را به خاطر فعالیت‌هایشان برای دستیابی به جهانی سازمان یافته‌تر و صلح‌آمیزتر دریافت کردند.
پس از گذشت ده سال به عنوان دبیر کل سازمان ملل، کوفی عنان فعالیت‌های خود را در بنیادهای کم و بیش خصوصی ادامه می‌دهد.
در دسامبر ۲۰۰۷، انتخابات کنیا به صحنه مناقشات داخلی تبدیل شد. موای کیباکی (Mwai Kibaki) در انتخابات ریاست جمهوری رایلا اودینگا (Raila Odinga) دیگر نامزد این انتخابات را شکست داد. درپی این انتخاب کنیا دستخوش سلسله بحران ها و ناآرامی هایی گشت که طی چند روز ۱۰۰۰ نفر کشته و ۳۰۰۰۰۰ نفر آواره شدند. مادلین آلبرایت پیشنهاد داد که “مرکز صلح و حقوق بشر اسلو” میانجیگری نماید. مؤسسه دو نماینده اعزام داشت: مایونی بوندیک، نخست‌وزی سابق نروژو کوفی عنان یعنی دو عضو هیأت مدیره مرکز اسلو. در پی این میانجیگری رئیس‌جمهور منتخب با اجرای اصلاحاتی در قانون اساسی از بخشی از قدرت خود به نفع نخست‌وزیر چشم پوشید و اودینگا را نیز به عنوان نخست‌وزیر معرفی کرد. کوفی عنان به عنوان یک آفریقایی پیر عاقل، این تغییر رژیم را مشروعیت بخشید.
کوفی عنان هم‌‌اکنون دو مسؤولیت کلیدی بر عهده دارد. اول، وی عهده‌دار ریاست “پانل پیشرفت آفریقا” است. این سازمان توسط تونی بلر(نخست وزیر سابق بریتانیا) و پس از برگزاری نشست گروه هشت در گلنیگلز با هدف تضمین پوشش رسانه‌ای وزارت توسعه بین‌المللی انگلستان تأسیس گشت. این سازمان در راستای بهبود وضعیت آفریقا فعالیت های خوبی تا کنون داشته است. وی همچنین ریاست “اتحاد برای انقلاب سبز در آفریقا” را نیز بر عهده دارد. هدف این سازمان حل مشکلات غذایی قاره سیاه از طریق بیوتکنولوژی است. گفته می شود این سازمان نهادی است که توسط بیل گیتس و بنیاد راکفلر تأسیس گشته تا محصولات اصلاح شده ژنتیکی تولید شده توسط چندین شرکت را توزیع نماید.
کوفی عنان در آخرین سمتی که به آن منصوب گشته و هم اکنون نیز مشغول به فعالیت در آن می باشد، توسط بان کی مون دبیرکل کنونی سازمان ملل متحد و نبیل العربی دبیر کل اتحادیه عرب به عنوان فرستاده ویژه مشترک برای مذاکره در مورد یک راه‌حل صلح‌آمیز برای بحران سوریه معرفی گشته است.
برخی از مدارج و افتخارات وی به شرح زیر است :
دانشگاه کوآم کرومای علم و تکنولوژی، کوماسی، دکترای افتخاری علوم، ۲۴ آگوست ۱۹۹۸
دانشگاه صلح تحت قیمومیت سازمان ملل، ریاست افتخاری، ۱۹۹۹
دانشگاه لوند، دکترای افتخاری حقوق، ۱۹۹۹
دانشگاه ملی ایرلند، دکترای حقوق، ۲۲ ژانویه ۱۹۹۹
دانشگاه فناوری در سدن، ۲۷ آوریل، ۱۹۹۹
دانشگاه هاوارد، دکترای افتخاری علوم انسانی، ۸ می، ۱۹۹۹
دانشگاه نتردام، دکترای افتخاری ادبیات، ۲۱ می، ۲۰۰۰
دانشگاه ستون هال، دانشکدهی دیپلماسی و روابط بین‌المللی جان‌سی. وایت هد، دکترای افتخاری، فوریه ۲۰۰۱
دانشگاه بروان، دکترای افتخاری حقوق، ۲۸ می، ۲۰۰۱
دانشگاه آزاد برلین، دکترای افتخاری، ۱۳جولای، ۲۰۰۱
موسسه نوبل، جایزه صلح نوبل، مشترکا برای کوفی عنان و سازمان ملل، ۲۰۰۱
دانشگاه نورث وسترن، دکترای حقوق، ۲۱ ژوئن، ۲۰۰۲
برندهی نشان شجاعت در سال ۲۰۰۲، از موزه یاد بود JFK
دانشگاه غنت، (بلژیک)، دکترای افتخاری، ۲۱ مارس، ۲۰۰۳
دانشگاه کارلتون، دکترای افتخاری حقوق، ۹ مارس، ۲۰۰۴
دانشگاه اتاوا، دکترای مدرک دانشگاهی، ۹ مارس، ۲۰۰۴
دانشگاه پنسیلوانیا، دکترای افتخاری حقوق، ۱۶ می، ۲۰۰۵
گردنبند باشکوه درجهی افتخاری آزادی پرتقال، ۱۱ اکتبر، ۲۰۰۵
دانشگاه نووا دولیزوبا، دکترای افتخاری، ۱۲ اکتبر، ۲۰۰۵
دانشگاه توکیو، دکترای افتخاری، ۱۸ می، ۲۰۰۶
درجه افتخاری لیون هلند، صلیب بزرگ، ۲۰۰۶
——————————————————————————————————————————
* این مطلب در شانزدهمین شمارهٔ ماهنامهٔ حقوقی- اجتماعی “خط صلح”، به صاحب امتیازی مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران منتشر شد.
